محصولات نفتی سنگین، مانند نفت کوره، وکیوم باتوم، اسلک وکس و قیر، از جمله مشتقات سنگین پالایش نفت خام هستند که نقش حیاتی در صنایع انرژی، حمل و نقل و ساخت و ساز ایفا می کنند. این محصولات به ویژه در کشورهای در حال توسعه با زیرساخت های در حال رشد، تقاضای فزاینده ای دارند. در این مقاله از بازرگانی ماهور، با بررسی بازار جهانی محصولات نفتی سنگین، عوامل مؤثر بر تقاضا، بازیگران اصلی بازار و فرصت های صادراتی برای کشورهایی مانند ایران، به تحلیل جامعی دست خواهیم یافت.

استعلام قیمت و خرید محصولات بیس مشتقات نفتی و انواع نفت و گازوئیل

تماس بگیرید

تعریف محصولات نفتی سنگین

محصولات نفتی سنگین به فراورده هایی اطلاق می شود که از انتهای برج تقطیر نفت خام به دست می آیند و دارای چگالی، گرانروی و نقطه جوش بالا هستند. مهم ترین محصولات این دسته عبارتند از:

• نفت کوره (Fuel Oil): سوخت صنایع سنگین و کشتی ها
• وکیوم باتوم (Vacuum Bottom): خوراک تولید قیر و روانکارها
• قیر (Bitumen): مورد استفاده در راهسازی و ایزولاسیون
• اسلک وکس (Slack Wax): ماده اولیه در تولید موم ها و روانکارها

این محصولات به دلیل ماهیت پیچیده و نیاز به فرآوری بیشتر، ارزش افزوده بالایی دارند.

تحلیل و بررسی تقاضا در بازار جهانی

یکی از عوامل اصلی در رونق و رکود در این بازار توسعه یافته میزان تقاضا و تامین در بازار جهان است.

رشد تقاضا در آسیا و آفریقا

در سال های اخیر، کشورهای آسیایی به ویژه چین، هند، و کشورهای آسیای جنوب شرقی سهم قابل توجهی از مصرف نفت سنگین را به خود اختصاص داده اند. بر اساس گزارش آژانس بین المللی انرژی، چین و هند به تنهایی بیش از ۳۰ درصد مصرف جهانی نفت کوره را در اختیار دارند.

در آفریقا، کشورهای جنوب صحرای آفریقا، به دلیل پروژه های گسترده زیرساختی، تقاضای بالایی برای قیر و نفت کوره دارند.

تقاضای پایدار در صنایع حمل و نقل

کشتی رانی بین المللی یکی از بزرگترین مصرف کنندگان نفت کوره است. با وجود فشارهای زیست محیطی، همچنان بخش زیادی از ناوگان جهانی از سوخت های نفتی سنگین استفاده می کنند. به ویژه در مسیرهای طولانی، به دلیل صرفه اقتصادی، نفت کوره همچنان انتخاب اول بسیاری از اپراتورها است.

تأثیر قوانین زیست محیطی

یکی از چالش های عمده بازار نفت سنگین، الزامات بین المللی در کاهش سولفور است. سازمان بین المللی دریانوردی (IMO) از سال ۲۰۲۰ میزان مجاز گوگرد در سوخت های کشتی را به ۰.۵ درصد کاهش داده است. این موضوع موجب شده پالایشگاه ها به سمت تولید سوخت های کم سولفور و توسعه واحدهای گوگردزدایی حرکت کنند.

بازیگران اصلی بازار جهانی

کشور بزرگی در عرصه محصولات نفتی وانرژی فعال هستند. در این رقابت میتوان کشور های زیر را در نظر گرفت:

چین

چین با در اختیار داشتن پالایشگاه های پیشرفته و توانایی در تصفیه نفت سنگین، یکی از بزرگ ترین واردکنندگان محصولات نفتی سنگین است. پالایشگاه های مستقل (teapot refiners) در استان های شرقی نقش کلیدی در خرید و واردات نفت کوره ایفا می کنند.

هند

هند با توسعه پالایشگاه هایی مانند Jamnagar، ظرفیت بالایی در فرآوری و صادرات فرآورده های نفتی دارد. این کشور هم واردکننده نفت سنگین و هم صادرکننده فرآورده هایی مانند قیر است.

امارات و عربستان

با در اختیار داشتن ظرفیت بالای پالایشی و دسترسی به نفت خام سنگین، این کشورها هم صادرکننده و هم مصرف کننده عمده هستند. برخی پروژه های نفتی جدید در عربستان با هدف تولید محصولات با ارزش افزوده بالا برنامه ریزی شده اند.

فرصت های صادراتی برای ایران

فرصت های ویژه کشور در خصوص فورش و صادرات محصولات نفتی و مشتقات آن ها در نوع خود طلایی است:

مزیت جغرافیایی و منابع

ایران با در اختیار داشتن ذخایر عظیم نفت خام سنگین و متوسط، و موقعیت جغرافیایی استراتژیک در نزدیکی بازارهای هدف مانند هند، پاکستان، آفریقا و جنوب شرق آسیا، از پتانسیل بالایی برای صادرات محصولات سنگین برخوردار است.

توسعه بازار قیر

ایران یکی از بزرگ ترین تولیدکنندگان قیر در منطقه است. کیفیت مناسب و قیمت رقابتی قیر ایران، فرصت های صادراتی قابل توجهی به کشورهایی مانند عراق، افغانستان، هند و کشورهای آفریقایی ایجاد کرده است.

ظرفیت پالایشی موجود

پالایشگاه هایی مانند اراک، آبادان و بندرعباس توانایی تولید محصولاتی چون وکیوم باتوم، اسلک وکس و نفت کوره را دارند. با بهینه سازی فرایند تولید و سرمایه گذاری در واحدهای کیفی سازی، می توان سهم بیشتری از بازار صادراتی به دست آورد.

حتما بخوانید: چگونه قیر صادراتی با کیفیت بالا را از ایران به بازارهای بین‌ المللی ارسال کنیم؟ (کلیک کنید)

چالش ها و راهکارها

تحریم ها و محدودیت های بانکی

یکی از موانع اصلی صادرات، تحریم های بانکی و محدودیت های حمل و نقل است. استفاده از سازوکارهای تهاتر، صادرات منطقه ای و توسعه بازارهای محلی می تواند تا حدودی این چالش ها را کاهش دهد.

نیاز به بهبود کیفیت

برای حضور در بازارهای رقابتی، کیفیت محصولات باید با استانداردهای بین المللی مانند ASTM و EN مطابقت داشته باشد. سرمایه گذاری در واحدهای تصفیه، گوگردزدایی و بسته بندی می تواند به بهبود صادرات کمک کند.

بازاریابی هدفمند

شناخت نیازهای خاص هر کشور هدف و تدوین بسته های صادراتی متناسب با آن بازار، کلید موفقیت در فروش است. برای مثال، بازار آفریقا بیشتر به دنبال قیرهای اقتصادی برای پروژه های راهسازی است، در حالی که در چین تمرکز بر نفت کوره کم سولفور است.

جمع بندی

بازار جهانی محصولات نفتی سنگین با وجود چالش های زیست محیطی، همچنان یکی از بخش های پرتقاضا در صنعت انرژی است. کشورهایی که بتوانند محصولات با کیفیت، قیمت رقابتی و تحویل سریع ارائه دهند، از سهم بالاتری در این بازار بهره خواهند برد.

برای ایران، فرصت های قابل توجهی در صادرات قیر، نفت کوره و سایر فرآورده های سنگین وجود دارد. با رفع موانع زیرساختی، افزایش کیفیت و توسعه دیپلماسی اقتصادی، می توان سهم ایران را در بازارهای جهانی به طور چشمگیری افزایش داد.